Geliefd, gehaat, gehoond: het heeft Faye Dunaway niet klein kunnen krijgen. Een film over Maria Callas werd haar levenswerk: ‘We zijn eenzame vechters die moeten overleven in een vijandige wereld.’
Keuterboerendochter
Bikkelhard en kwetsbaar, gemotiveerd en geobsedeerd. Faye Dunaway’s levenslange droom om gerespecteerd te worden, heeft haar in de herfst van haar leven teruggebracht bij de armoede van de pindaplantages in Florida waar ze opgroeide. Dorothy Faye Dunaway (1941) is geboren in Bascom als dochter van verpleegkundige Grace en boer John, die zich bij terugkomst uit WOII ontpopte als notoire vreemdganger. ‘Toen ik een tiener was, gingen mijn ouders uit elkaar. Ik heb mijn vader toen zeven jaar niet meer gezien. Hij was een raadselachtige man en mijn gevoel voor hem is gekleurd door het zware leven dat mijn moeder door hem had. Als ik aan de relatie met mijn vader denkt, voelt het als een uitzichtloze winter, terwijl hij toch geen wrede man was. Wel afstandelijk.’
Een sterker persoon
Haar broer John gaat dankzij een beurs rechten studeren, zelf kiest ze na geschnabbel als Beauty Queen voor toneel, gedreven door de afwezigheid van vader. In haar biografie stelt ze dat haar sterkste herinneringen aan hem niet verbonden zijn met momenten dat hij er was, maar aan alle keren dat het gezin zat te wachten tot hij thuis zou komen. ‘Dat heeft al mijn relaties met mannen later beïnvloed. Ik heb me vaak geschikt, tot ik genoeg eigenwaarde bij elkaar had gespaard om daarmee op te houden. Acteren heeft daarbij geholpen. Het was een manier om te ontglippen aan de werkelijkheid, om hem te doorgronden. Maar ook om te oefenen in een ander, sterker persoon zijn. Later ben ik dat ook echt geworden.’
De passie van Grace
Faye heeft het voor een groot deel aan haar moeder te danken is dat ze zover is gekomen. Grace verlangde zelf innig naar een ander leven en pushte haar dochter in de richting van een beter bestaan. ‘Mijn moeder had maar één passie en dat was mij van die boerderij weg te krijgen,’ zegt Dunaway. ‘Ik wilde blijven om haar te helpen, zij wilde dat niet. Met alles wat ik haar later heb kunnen geven, heb ik niet kunnen inlossen wat zij voor mij heeft gedaan. Alles wat ik heb kunnen doen, alle reizen die ik heb gemaakt – ik heb het allemaal te danken aan de kans die mijn moeder me heeft gegeven.’
Broadway en Hollywood
In 1962 maakt Dunaway haar Broadway-debuut in ‘A Man for All Seasons’. Vijf jaar later speelt ze haar eerste filmrol, meteen gevolgd door de productie die haar wereldberoemd zal maken: Bonnie Parker in de misdaadfilm ‘Bonnie and Clyde’, met Warren Beatty. De productie is sexy en gewelddadig, en inspireert een hele generatie radicale filmmakers. ‘Voor mij was het fantastisch een vrouw als Bonnie te spelen, die niet braaf en aardig was, maar een sterk, agressief en seksueel wezen,’ vertelde ze later. ‘Ik was destijds een nobody en ik wilde net zo graag indruk maken als Bonnie. Ik viel vijftien kilo af om haar maar hongerig en wanhopig te laten lijken. Het was alles wat ik wilde: doorgaan tot op het bot.’
‘Als ik iets zeg, wordt er toegeeflijk geluisterd en vervolgens niets mee gedaan, omdat het van een vrouw komt’
Filmster met bravoure
Die instelling maakt in de jaren zeventig een grote ster van haar, die schittert in films als ‘Three Days of the Condor’, ‘Chinatown’ en ‘The Eyes of Laura Mars’. Dunaway is dan een van de best betaalde actrices: ze combineert een fascinerende uitstraling met bravoure en een mening. Dat laatste wordt niet altijd gewaardeerd: ‘Als ik iets zeg, wordt er toegeeflijk geluisterd en vervolgens niets mee gedaan, omdat het van een vrouw komt,’ zei ze ooit vol verachting over studiobazen. ‘Het is vernederend en frustrerend. Ik zal de dag prijzen dat vrouwen in deze stad de baas worden.’ Haar uitgesprokenheid levert al snel het predicaat ‘diva’ op. De grap in Hollywood is dat een crewlid alleen zonder kleerscheuren uit haar kleedkamer kan komen, als hij eerst een rauwe biefstuk als afleidingsmanoeuvre naar binnen gooit.
Daisy
Vanwege haar vermeende sterallures krijgt ze niet rol die ze haar hele leven al widel spelen. Niet zij, maar Mia Farrow wordt Daisy in ‘The Great Gatsby’. Faye is sportief genoeg om Mia per brief te feliciteren, maar ligt een week huilend in bed. Als kind heeft ze het boek verslonden, al haar ideeën over een beter, mooier leven zijn erop gebaseerd. Niet zozeer de onmogelijke liefde in het verhaal trekt haar aan, maar de kosmopolitische sfeer en het cynisme van de hoofdpersonages, waar ze haar eigen, wat cynische wereldbeeld op heeft gebouwd. ‘Ik zal altijd een beetje om Daisy blijven rouwen. Het was heel verdrietig, dat die droom niet in vervulling ging.”
Jack, Warren, Robert, Steve, Marcello…
Om zich te troosten, geeft Faye geld uit als water. Ze verwent haar moeder, in New Engeland laat ze een fraai Gatsby-achtig strandhuis bouwen, daarnaast richt ze een enorm appartement in New York en een villa in Beverly Hills in. Haar liefdesleven is al even glamoureus, met minnaars als komiek Lenny Bruce, Jack Nicholson, Warren Beatty, Robert Redford en Steve McQueen. Haar langste affaire heeft ze met de getrouwde Marcello Mastroianni die er zo kapot van is dat ze hem na twee jaar dumpt, dat zijn dochter haar smeekt hem weer in genade aan te nemen. Faye, die inmiddels haar zelfrespect heeft gevonden, weigert: ‘Als hij niet voor mij wil scheiden, wil ik niet langer met een pruik op bij hem binnen sluipen.’
Rock royalty
Als reactie op de geheime relatie die ze met Marcello had, speelt haar volgende relatie zich vrijwel helemaal op publiek terrein af. Vanaf 1974 is ze vijf jaar getrouwd met rocker Peter Wolf, voorman van The J. Geils band. ‘In het studiosysteem van Hollywood trouwden filmsterren met filmsterren. Mijn relatie met Peter was een opgeheven middelvinger naar het systeem. Een filmster en een rockster zijn onweerstaanbaar. Wij waren de eerste Pamela Anderson & Tommy Lee. Soms had ik het gevoel dat ik koningin van de hele wereld was. Maar hij toerde en ik werkte aldoor. Om een relatie te hebben, moet je samen kunnen zijn.’
Bikkelhard
Haar succes staat dat in de weg, zeker na ‘Netwerk’, waarvoor ze in 1976 de Academy Award voor Beste Actrice wint. Haar bikkelharde carrièrevrouw Diana wordt een rolmodel voor werkende vrouwen in de jaren tachtig, iets waar ze erg trots op is: ‘Het deugt niet dat vrouwen zich als mannen moeten gedragen om dezelfde kansen te krijgen. Maar als dit de enige manier is, dan moet het maar.’
Mommie Dearest
Voor haarzelf werkt de aanpak minder. Dunaway is van 1984 tot 1987 getrouwd met Britse societyfotograaf Terry O’Neill met wie ze dan al een paar jaar samen is. Hoewel ze destijds beweert dat ze hun zoon Liam (1980) zelf heeft gebaard, verklapt Terry in 2003 dat Liam geadopteerd is. Op het huwelijk rust weinig zegen: Faye krijgt in Engeland niet de status waar ze op hoopt en in Amerika taant haar ster na de flop ‘Mommie Dearest’. ‘Die film heeft mijn carrière als leading lady verwoest,’ zegt ze over de Joan Crawford biopic. ‘Daarna mocht ik alleen nog moordenaressen en hoerenmadammen spelen. Straf, omdat ik als sterke vrouw een sterke vrouw had neergezet.’
Vallende ster
Gefrustreerd laat ze de filmwereld achter zich en keert terug naar het theater met de hoofdrol van Norma Desmond in ‘Sunset Boulevard’, waar ze voor de première in L.A. al uit wordt ontslagen omdat ze volgens Andrew Lloyd Webber niet kan zingen. Ze klaagt hem aan en krijgt 560.000 euro schadevergoeding, daarna neemt ze wraak met ‘Master Class’, een reizend stuk over Maria Callas, waarin Faye wijselijk niet zingt en goede recensies scoort. ‘Binnen de hiërarchie van de showbizz is het rondtrekkende gezelschap het laagste van het laagste. Ik las in de bladen dat ik nu echt was afgeschreven. Maar het stuk was goed en werd goed ontvangen. Die hele ervaring heeft me gerevitaliseerd en weer moed gegeven als actrice. Het theater is mijn thuis. Film neemt alleen maar, het theater geeft je wat terug, zo ervaar ik het.’
‘Maria Calles en ik lijken op elkaar: we zijn driftig en sensueel’
Maria Callas
Gemotiveerd door het succes verkoopt ze in 1998 haar villa in Beverly Hills om zelf de verfilming van ‘Master Class’ te financieren. Ze is identificeert zich volledig met Callas. De operazangeres en minnares van Ari Onassis, die op latere leeftijd zowel door haar minnaar als door de operawereld werd afgedankt, staat voor alles wat Dunaway aantrekkelijk vindt in een rol en zelf meemaakt in haar leven. Beiden zijn eenzame vechters die moeten overleven in een vijandige wereld.’Ik begrijp hoe ze emotioneel in elkaar zat,’ zei Faye over Maria. ‘Ik moet de geest, het hart en de ziel van deze vrouw zien te vinden. Maria en ik lijken op elkaar: we zijn driftig en sensueel. We kunnen onmogelijk zijn als we ergens onze zinnen op hebben gezet. Ik heb een lange carrière gehad en die van Callas was enorm, van wereldformaat. Dat is een andere ervaring en toch ook weer niet. Mensen die een dergelijk leven niet leiden, begrijpen de druk ervan niet.’
Huurhuis
Het project komt echter niet van de grond en Faye verliest bijna al haar geld, zodat er niets anders opzit dan te verhuizen naar een achterstandswijk achter Santa Monica Boulevard, vol Russische emigranten, junkies en drugdealers. Daar noemt ze zich Mrs. O’Neill om haar privacy te beschermen en verhuurt ze een klein achterhuis voor het astronomische bedrag van 2200 euro per maand. Waarom zo duur? ‘Het is een koopje als je onder één dak wilt wonen met een Oscarwinnares!’ In de buurt is ze een markante verschijning, vaak uitbundig uitgedost in vintage kleren, waarover ze met het mes op tafel onderhandelt op vlooienmarkten. Daarbij laat ze niet na te melden dat ze Faye Dunaway is. ‘Dan wordt me divagedrag verweten, maar ik bén Faye Dunaway,’ is haar commentaar.
Solo
Ze woont er alleen en dat is een bewuste keuze: ‘Ik heb geweldige relaties gehad, maar ze waren gecompliceerd en ze werden helaas voortijdig verbroken. Soms ging het om fascinerende, wereldse mannen, soms om rustigere, onbekende mannen, maar ik geloof niet dat ik ooit een relatie heb gehad waarin het ging om twee mensen die onafhankelijk van elkaar waren. De reden dat ik nu alleen ben, is omdat ik nog nooit heb meegemaakt hoe het is om niemand in mijn leven te hebben. Ik merk dat ik het prettig vind om alleen te zijn en ‘quality time’ met mezelf door te brengen. Mijn kind is volwassen, het bevalt me om onafhankelijk te zijn. Mezelf gelukkig maken telt nu zwaarder dan deel willen uitmaken van het leven van een ander.’
Ochtendmis
De ruimte die ze voor zichzelf neemt, wijdt ze deels aan haar geloof: Dunaway bekeerde zich als volwassene tot het Katholicisme. Omdat ze altijd al katholiek wilde zijn, omdat haar beste vriend, William Alfred, een professor aan Harvard, haar inspireerde. Ze zegt dat hij haar heeft geleerd hoe ze moest leven en naar de mis moest gaan. “Ik voel met de kerk verbonden. ‘Ik houd van het drama, van de schoonheid van de rituelen. Tegenwoordig ga ik bijna elke dag naar de ochtendmis. Daar voel ik een spirituele connectie en een stilte die zowel serieus stemt als sterk maakt. Het maakt het verschil in mijn leven.’
Lunchen met Sharon Stone
Behalve spiritueel is ze ook ijdel: droeg als zestiger alsnog een beugel om haar tanden te corrigeren en heeft een weegschaaltje in haar tas, waarmee ze alles wat ze eet eerst afweegt. Voor een personal trainer heeft ze geen geld meer, maar ze staat zes keer per week op haar eigen crosstrainer, terwijl ze luistert naar opera. Na de mis en haar work-out gaat ze aan het werk: bellen, financiers zoeken, soms lunchen met Sharon Stone, een van de weinige showbizz vriendinnen met wie ze nog contact heeft. ‘Ik mis de connecties voor mijn werk, maar ik mis het wereldje niet. Het is leuk om bewonderd te worden, maar het grote gevaar van beroemd zijn is dat je alle gevoel met de werkelijkheid verliest. Dan weet je niet meer hoe je thuis een stop moet vervangen.’
Een bekwame draak
Geldgebrek heeft een praktisch en zelfredzaam mens van haar gemaakt. ‘De grootste vergissing die je kunt begaan, is denken dat ze nog altijd de Faye van vroeger is,’ zegt Jack Nicholson. ‘Toen was ze een bevlogen draak, nu is ze een bekwame draak. Ze blijft bellen, als ze ergens in gelooft, bijt ze zich erin vast. Ze weet precies wat wel kan en niet kan. Als ik kijk naar onze generatie, dan zijn er al een heleboel dood en de rest hangt lui onderuit, zoals ik. Maar niet Faye. Faye is een overlever.’
Doelgericht
Om het gebrek aan glamour in haar leven maalt ze niet en het lijkt haar niets te kunnen schelen dat iedereen weet dat ze een deel van haar huis moet verhuren. Minder spullen hebben noemt ze een bevrijding, het gevecht om werk bevalt haar. ‘Het is een strijd om een film in productie te krijgen, zelfs als het goed materiaal betreft, maar ik houd van die strijd. Ik houd van de energie die het me geeft en ik heb het gevoel dat ik een zekere innerlijke vrede heb bereikt en emotionele en mentale helderheid, die alleen maar groeit met de jaren. Ik ben beter dan ik ooit ben geweest. Ik heb een doel waar ik onveranderlijk naar toe werk.’
Niet meer struikelen
Met bijrolletjes in ‘CSI’, jurylid in een realityshow over aanstormende sterretjes en hier en daar een tv-film heeft ze de afgelopen jaren de kost verdiend, altijd met hetzelfde voornemen: ‘Als deze opnamen klaar zijn, begin ik met de productie van ‘Master Class’.’ En de aanhouder wint: de film is inmiddels voor de helft opgenomen, met Faye als producer, schrijver, regisseur en hoofdrolspeler. Af is het project echter nog niet: het geld is weer even op en ze zegt filmfestivals af te reizen, ‘om de kunst van het regisseren bij anderen af te kijken’. “Ik ben er al zo lang mee bezig dat die paar maanden er ook nog wel bij kunnen om er echt een goede film van te maken,’ zegt ze. ‘Het was niet de bedoeling dat het mijn levenswerk zou worden, maar in deze fase wil ik niet haasten en weer struikelen. Dat heb ik al genoeg gedaan.’
Bronnen: ‘My Life: Looking for Gatsby’ by Faye Dunaway, Hello, Movieline, Redbook, LA Times, Daily Mail.
Meer interviews met internationale stijliconen lees je hier.
