Ze overleefde de Holocaust, was werkzaam als sluipschutter en werd Amerika’s favoriete sekstherapeut. En nog steeds is Dr. Ruth Westheimer (91) drukker dan ooit. Momenteel is haar documentaire Ask Dr. Ruth te zien, die nu al ‘Oscarbuzz’ ontvangt. Elegance sprak exclusief met haar.
Als je in de jaren 80 en 90 de Amerikaanse televisie aanzette, kon je niet om deze vrouw heen. In Nederland en de rest van de wereld kwam Dr. Ruth Westheimer ook regelmatig langs, maar in de Verenigde Staten stond ze voor een one(wo)man seksuele revolutie. In rechttoe rechtaan, zeer expliciete bewoordingen zei ze waar het op stond en vertelde ze over vagina’s, penissen en clitorissen zoals nog niemand voor haar dat had gedaan. Het hielp ook dat een Joodse dame van nog geen 1,45 meter het zei, mét rollende ‘r’, zwaar Duits accent en een ontwapenende lach. Het is die combinatie van humor en no-nonsense, die haar al meer dan veertig jaar zeer succesvol maakt. Ze kreeg het voor elkaar om de VS meer open-minded over seks te laten denken en ook nu – op haar 91ste – is ze nog lang niet klaar. Dr. Ruth Westheimer heeft namelijk een documentaire te promoten. Ask Dr. Ruth ging eerder dit jaar op het Amerikaanse Sundance Film Festival in première en had al wat ‘Oscarbuzz’ om zich heen. ‘Aan iedereen die de film bekijkt of zorgt dat ik een Oscarnominatie krijg, beloof ik goede seks’, vertelt een lachende Westheimer vanuit haar appartement in het New Yorkse Washington Heights, waar ze al zo’n 55 jaar woont. In de documentaire van regisseur Ryan White zien we het ongelooflijke levensverhaal van Westheimer. Hoe ze als kind de Holocaust overleefde, studeerde en lesgaf in Parijs, sluipschutter was in het Israëlische leger – en bijna haar voeten verloor bij een bominslag – om uiteindelijk in de VS de eerste en beroemdste sekstherapeut op tv te worden.
Een verhaal voor wel vijf mensenlevens. De meeste mensen zouden met de helft van deze ervaringen al ruimschoots met pensioen zijn, maar Westheimer moet er niet aan denken. Ze voegt nog steeds werk toe aan haar bibliografie van meer dan veertig boeken, promoot de documentaire om – zoals ze gekscherend zegt – ‘die Oscar veilig te stellen’ en geeft ook nog les aan het Hunter College en de Columbia University in Manhattan.
Een terugkerende vraag: waarom die werkdrift?
‘Not retire, but rewire. Blijf bezig en daag jezelf uit. Ook als je met pensioen bent. Neem niet direct een andere baan, maar geniet van het feit dat je geen strak schema meer hoeft te volgen en doe iets wat je plezier geeft. Of dat nu vrijwilligerswerk is of iets anders, maar houd je brein aan de gang. Ik denk dat ik het daarom al zo lang volhoud.’
Waarom besloot je mee te werken aan de documentaire?
‘Ik had er eigenlijk helemaal geen zin in. Ik ben al vaak gevraagd voor zoiets, maar ik zei nu ja omdat ik Ryans andere films zo geweldig vind. En ik merk dat er nog behoefte aan is én noodzaak voor wat ik te zeggen heb.’
Welk deel maakte het meeste indruk op je?
‘De animatiegedeelten. Ik was bang dat dit kinderachtig zou zijn, maar het beeldt erg mooi uit hoe ik mijn moeder en grootmoeder vaarwel zei op het treinstation van Frankfurt. Hoe ze daar achterbleven en ik in veiligheid werd gebracht en naar Zwitserland gestuurd.’
Was het confronterend om terug te komen op die plekken?
(lacht) ‘Ze maken een film over mij, maar ik beslis wat mensen over mij te weten komen. Maar natuurlijk, ik ging terug naar Zwitserland waar ik opgroeide en later ook op vakantie ging met wijlen mijn man. En naar Israël, waar ik werkte als sluipschutter.’
‘Millenials zeggen dat ze geen tijd hebben voor seks. Onzin!’
Hoe was die tijd?
‘Ik heb gelukkig nooit iemand hoeven doden, maar ik was erg precies met een geweer. In de documentaire zie je mij een stengun (pistoolmitrailleur, red.) in elkaar zetten. Dat was de laatste
keer, ik raak nooit meer een wapen aan. Al denk ik dat ik nog steeds vijf kogels in dat kleine, ronde cirkeltje kan planten!’
Wat hoop je dat mensen meenemen van de film?
‘Zin in het leven, geïnspireerd worden om actief te blijven, maar ook het inzicht hoe belangrijk de vroege jeugd is van een kind. Mijn eerste tien jaar bracht ik door in een liefdevol gezin en ondanks alle ellende van de oorlog ben ik zonder ernstige, psychische problemen door het leven gegaan. De vroege socialisatie van een kind is cruciaal voor de rest van zijn of haar leven.’
Hoe zijn de vragen over seks veranderd in de loop der tijd?
‘Ik krijg niet veel vragen meer over het genoegen van de vrouw of premature ejaculatie. Het gaat nu veel vaker over verlangen en tijd maken voor seks. Zeker millennials zeggen dat ze ‘geen tijd hebben voor seks’. Onzin!’
Wat zeg je dan tegen ze?
‘Toen ik jong was leefde ik tussen arbeiders die dag in, dag uit, aan het werk waren. Zeg me dan niet dat jullie geen tijd kunnen maken, maak tijd! En kom eens van die telefoon af. Technologie brengt ons heel veel, maar ook eenzaamheid.’
Is dat iets waar je je zorgen over maakt?
‘Zeker. Mensen zijn tegenwoordig prima seksueel onderlegd. Maar ik zie dat de kunst van de conversatie verloren gaat. Stap ergens binnen en iedereen staart naar een scherm. Vertaal dat eens naar een liefdespaar. Je kunt niet nauwelijks met elkaar communiceren en dan verwachten dat je goede seks hebt. Voor mensen wordt het steeds moeilijker om een goed gesprek te hebben en daarmee een echte connectie te creëren. Ook zie ik een gevaar in sociale media en online dating.’
Opent het ook veel deuren?
‘Absoluut, het kan ook veel goeds brengen, net zoals je smartphone. Toch zijn mensen, door die kansen online, geneigd te denken dat er nog wel ‘iets beters’ te krijgen is. Dus waarom settelen? Misschien is er nog wel iets véél beters beschikbaar. Helaas leidt dat alleen maar tot meer eenzaamheid. In de nieuwe editie van Sex for dummies die in augustus uitkomt, schrijf ik ook over die ontwikkeling.’
Wat opvalt in de documentaire is dat je jezelf geen feministe noemt
(lacht) ‘Mijn kleindochters proberen mij dat aan te praten. Ik ben intussen om. Ik had altijd het idee dat feministen hun beha’s verbranden en meer van dat soort extreme dingen. Maar ja, ik was ooit een alleenstaande werkende moeder voordat het een ding was. En ik geloof in gelijke rechten voor vrouwen. Dus noem ik mijzelf nu een gematigde feministe.’
Wat is de vreemdste vraag die je ooit hebt gekregen?
‘Tijdens mijn radioshow vroeg een man een keer of het normaal was dat zijn vriendin het leuk vond om uienringen om zijn erecte penis te gooien. En vragen over bestialiteit. Absoluut geen lacherig onderwerp, maar zo behandelde ik het wel. Ik zeg altijd: Ik ben geen dierenarts, volgende vraag!’ (lacht)
Is dat je talent, dat je adviezen draaglijk maakt, met een losse, humorvolle benadering?
‘Ik heb dat altijd gehad. Als jong meisje stonden mensen al te kijken van hoe direct ik ben over seksualiteit. In de Joodse traditie – in tegenstelling tot andere geloven – is seks nooit een zonde geweest en in de Talmoed staat: ‘Een les geleerd met humor is een les onthouden’. Ik ben geen komiek, maar ik weet wanneer ik humor moet gebruiken om een punt te maken, maar altijd wel goed onderbouwd. En daarbij, het gekke accent van een klein persoon die er van alles uitgooit, dat helpt natuurlijk ook.’
Je houdt je verre van politiek, maar wat vind je van de #MeToo-discussie?
‘Ik heb altijd gezegd dat alles kan zolang het maar iets is tussen twee volwassenen die er beiden mee instemmen. Alles dat daar ook maar iets van afwijkt, is niet oké. Daar laat ik het liever bij, al vind ik wel dat de conversatie niet moet doorslaan. Het is nu soms ook erg extreem. Nee is nee en misbruik van macht is onvergeeflijk, maar je wilt toch geen verlamde mannen die niks meer durven te zeggen?’
Abortus is ook weer een politiek onderwerp in de VS…
‘Ik ben altijd een sterk voorstander geweest van het recht van vrouwen om te kiezen. Net zoals ik ben voor gelijke rechten voor de LHBTI-gemeenschap. Het is treurig om te zien wat er nu gebeurt. Ik heb mijn hele leven gestreden voor gezinsplanning en het abortusvraagstuk. Als ze het deels gaan verbieden, wordt het weer iets voor rijken of riskeren vrouwen hun gezondheid door het ergens te laten doen waar het gevaarlijk is. (zucht) Heel pijnlijk dat dit schijnbaar vanuit het niets weer de kop opsteekt. Net zoals kinderen van immigranten die van hun ouders worden gescheiden.’
Iets dat je kent uit je jeugd?
‘Ik waak ervoor om vergelijkingen te maken met nazi-Duitsland, maar het deed mij wel denken aan mijn jeugd. Ik had nooit gedacht dat ik in een land woonde waar ik ooit nog swastika’s op de deur van een universiteitsprofessor zou zien, laat staan dat er met vlaggen wordt gezwaaid tijdens demonstraties. Heel pijnlijk, maar we moeten daar een vuist tegen blijven maken!’
Ask Dr. Ruth is nu te zien in de bioscoop
